خلاصه آنچه در شماره های قبل گذشت:علوم نوین پزشکی در طی سالیان اخیر با پیشرفت های جدید موجب گردیده که بشر وسعت دانایی و توانایی های مبتنی بر تجربه شناخت انواع بیماریها علت و نحوه درمان آنها را توسعه و افزایش دهد. اما در مواردی در صورت بروز پدیده خاص از بیماریهای با ماهیت و علت ناشناخته در جامعه امکان بهره گیری از دانش نوین در پیشگیری و درمان بیماران مبتلا به آن بیماری بدلایلی غیر ممکن می گردد در حالیکه این امر از رسالت و اهداف علم طب است از جمله آن دلایل وضعیت قوانین و تطبیق مصادیق با احکام قانونی است بطوریکه جدیدترین متن قانونی در امور دارویی و پزشکی خود قدمت چهل سال دارد و اکثر متون قانونی توان پاسخگویی به انبوه سوالات و مسایل پزشکی را نداشته و بسیاری از نیازهای امور پزشکی و مسایل آن در قوانین به سکوت برگزار گردیده است.بنابراین با توجه به ضرورتهای موجود بر متولیان امور پزشکی و دست اندرکاران حقوق پزشک و بیمار فرض لازم است تا قوانین و اهرمهای نظارتی را با مقتضیات زمان منطبق و بازنگری در قوانین و اصلاح آنها را بعنوان یک واقعیت غیر قابل اغماض وجهه همت خود قرار دهند، زیرا بسیاری از قوانین از بدو تاریخ قانونگذاری کشور 1290) هـ ش( که تاکنون وضع و به تصویب رسیده اند در طول سالها با الحاقات و اضافات برای تامین اغراض خاص به نیت اصلاح وصله پینه کردن که جز به نسخ آن چاره ای نمانده است در حالیکه مشکل لاینحل باقی و نیازهای زمان هم مزید آن مشکلات شده است.

با توجه به افزایش رویکرد و استفاده مردم از روش های طب مکمل و جایگزین (complementary and alternative medicine) به خصوص در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و استرالیا، امروزه متخصصان این روش ها توجه زیادی نسبت به موارد اخلاقی پیرامون استفاده از طب مکمل و جایگزین نشان می دهند. کثرت استفاده از این روش های درمانی در این کشورها فرصتی مناسب برای از نوآزمودن بنیان های اخلاقی طب رایج، با توجهی نو به تعهدات پزشکان هنگام برقراری رابطه ای دلسوزانه با بیمار، ایجاد کرده است. ظهور و ورود طب مکمل و جایگزین به عرصه درمان، پزشکان را به چالشی متعهدانه با الگوهای درمانی بیمار- که خارج از مرزهای درمانی طب رایج قرار دارد- و تصمیم گیری در این قلمرو ناآشنا، که اغلب با عدم حضور شواهد کافی همراه است، می کشاند. آن ها، به عنوان جزیی از تعهدات اخلاقی جهت جلب رضایت بیمار، موظف به پاسخ گویی به سوالات بیماران درباره استفاده از درمان های طب مکمل و جایگزین هستند.

مقدمه اقبال رو به افزایش زنان به طب سنتی و مکمل نشان دهنده ی تغییراتی است که در حال وقوع می باشد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه عوامل مرتبط با میزان مصرف زنان از طب سنتی و مکمل انجام شده است. مواد و روش این پژوهش مطالعه ای تحلیلی مقطعی بوده که در آن461 نفر از زنان مراجعه کننده به 6 مرکز طب سنتی و مکمل شهر شیراز، با کسب رضایت از آنها و به روش تمام شماری مورد مطالعه قرارگرفتند. داده ها با استفاده ازپرسش نامه ی محقق ساخته که اعتبارو پایایی آن تاییدگردید، جمع آوری و با نرم افزار Spss تحلیل شدند. مدل اجتماعی-رفتاری استفاده از خدمات مراقبت از سلامت آندرسون نیز به عنوان مدل نظری انتخاب گردید. یافته ها طبق مدل نظری عوامل مرتبط با استفاده از طب سنتی و مکمل در قالب سه دسته عوامل مستعد کننده، عوامل توانمند کننده و نیازها مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که متغیرهای وضعیت اشتغال، نگرش به طب سنتی و مکمل، شبکه های اجتماعی و دسترسی به طب سنتی و مکمل دارای رابطه مثبت و معنادار با میزان استفاده از طب سنتی و مکمل است. بحث و نتیجه گیری کلیددستیابی به مهمترین عوامل مرتبط با میزان استفاده زنان ازطب سنتی ومکمل در عوامل مستعدکننده ای چون شبکه های اجتماعی و نگرش مثبت به طب سنتی و مکمل و عوامل توانمند کننده ای مانند وضعیت اشتغال و دسترسی به طب سنتی و مکمل نهفته است. از آنجا که یافته های پژوهش حاضر حاکی از عدم رابطه بسیاری از عوامل دموگرافیک با میزان استفاده از طب سنتی ومکمل است، بهتر است تمرکزتحقیقات آتی به سایر علل اجتماعی، فرهنگی مرتبط با استفاده از طب سنتی و مکمل باشد.

مقدمه: سندرم پیش از قاعدگی، یکی از شایع ترین اختلالات سنین باروری است که زنان برای رها شدن از آن به درمان های طبیعی یا طب مکمل روی می آورند. ارائه دهندگان سلامت در راستای کمک به زنان در جهت تصمیم گیری مناسب برای انتخاب بهترین درمان جایگزین و مبتنی بر شواهد، به اطلاعات با کیفیت و مناسب نیاز دارند.مطالعه حاضر با هدف بررسی کارآزمایی های بالینی انجام شده در ارتباط با داروهای گیاهی و جایگزین برای درمان سندرم پیش از قاعدگی در ایران و تحلیل اثربخشی آن ها در کاهش شدت علائم سندرم قبل از قاعدگی انجام شد. روش کار: در این مطالعه تعداد 42 کار آزمایی بالینی به طریق جستجو در پایگاه های الکترونیکی SID، Pubmed، Google scholar و Science direct و همچنین جستجوی دستی در کتاب و پایان نامه های دانشجویی از بهمن ماه سال 1393 با استفاده از کلمات کلیدی سندرم پیش از قاعدگی، داروهای گیاهی و طب مکمل و واژه های لاتین Premenstrual syndrome، PMS، herbal medicine، complementary medicine و alternative medicine یافت شد. مقالات انگلیسی زبان از سال 2005 تا 2016 و مقالات فارسی از سال 1389 به بعد مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در این مطالعه تعداد 11 نوع مختلف گیاهان دارویی در 42 مطالعه کارآزمایی بالینی که دارای معیار ورود به مطالعه بودند مورد بررسی قرار گرفتند. اکثر گیاهان دارویی بررسی شده در مقالات دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی، فلاونوئیدی با خاصیت ضد التهاب و ضد درد بوده و در تسکین علائم PMS تاثیر مطلوبی داشتند.اکثریت این گیاهان فاقد عوارض جانبی یا دارای حداقل عوارض بودند، به دلیل اینکه متدولوژی مطالعات از نظر کیفیت ناهمگون بود، لذا امکان انجام متاآنالیز وجود نداشت. نتیجه گیری: نتایج مطالعات نشان دهنده کاهش شدت علائم سندرم پیش از قاعدگی با استفاده از داروهای گیاهی چون ویتاگنوس، گل مغربی، بابونه، جوانه گندم، اسطوخودوس، خوشاریزه، سنبل الطیب، اسانس پوست پرتقال و زنجبیل بود.

اهداف: یکی از نظام های مهم طب سنتی که در مهد تمدن های بشری رشد یافته و همواره صادر کننده طبیب، علم و دارو به سراسر دنیا بوده است، نظام جامع طب سنتی ایران است که به نوعی از پزشکی رایج متمایز است. این مقاله با رویکردی منطقی و فلسفی به تفاوت های بین طب سنتی ایرانی و طب رایج می پردازد. روش ها: در این مقاله مروری که با روش تحلیلی توصیفی انجام شده با استفاده از منابع اینترنتی و کتابخانه ای به مقایسه مبانی طب رایج و طب سنتی ایرانی پرداخته شده است. یافته ها: تفاوت های اصلی بین طب سنتی ایرانی و طب رایج، وجود طبیعت یا قوه مدبره بدنیه است که این سیستم بدون دخالت هر نوع شعوری فعالیت همه اعضا و در نهایت، کل بدن انسان را مدیریت می کند، در صورتی که مکتب طب رایج به چنین چیزی معتقد نیست. دومین موردی که موجب تمایز این 2 مکتب از یکدیگر می شود، نگرش کلی طب سنتی ایرانی به انسان است، در حالی که طب رایج رویکردی کاملا مکانیکال به انسان و سلامت او دارد و در این مکتب سعی می شود تا حد امکان به عمق سلول یا حتی مولکول ها رفته و نقطه معیوب را پیدا کنند. نکته سوم اینکه در طب سنتی ایرانی به تفاوت های فردی بین اشخاص، یعنی مزاج توجه اساسی دارد. نتیجه گیری: برای مقایسه این 2 مکتب طبی باید ابتدا اصلاحاتی در مفاهیم اولیه و بنیادین این 2 طب انجام شود. ضمنا برای ارایه پروتکل مناسب برای درمان بیماران باید از روش تلفیقی 2 طب سنتی و رایج استفاده شود که این امر نیاز به شناخت کامل این 2 طب دارد.

سابقه و هدف: در سال های اخیر، استفادۀ روزافزون از گیاهان دارویی و فرآورده های حاصل از آ نها، نقش گیاهان دارویی را در چرخۀ اقتصاد جهانی پررنگ تر کرده و سرمایه گذاری در این صنعت رشد چشم گیری داشته است. پیش بینی می شود که ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی در سال 2050 به رقم 5 تریلیون دلار برسد. در این میان، ایران سهم ناچیزی از تجارت جهانی در این صنعت را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که اقلیم و خاک ایران یکی از بهترین خاستگاه های جهان در رشد و تکثیر گیاهان دارویی می باشد و قابلیت رشد و تولید هزاران گونه از گیاهان دارویی را دارد. بررسی وضعیت کنونی حوزۀ گیاهان دارویی و طب سنتی نشان می دهد که موانع و مشکلات متعددی پیش روی این حوزه قرار دارد. بررسی ‏ها نشان می دهد که بخش قابل توجهی از مشکلات، ناشی از اجرای نامناسب کارکردهای تعریف شده برای نقش آفرینان حوزۀ گیاهان دارویی و طب سنتی می باشد. مواد و روش ‏ها: با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی تحلیلی و بر پایۀ مطالعۀ کتابخانه‏ ای با مراجعه به منابع دست اول یک مدل سیستمی مربوط به صنعت گیاهان دارویی و طب سنتی را طراحی کرده است. یافته ها: یافته‏ ها نشان می دهد که مهم ترین آسیب و مشکل شناسایی شده در حوزۀ گیاهان دارویی و طب سنتی مربوط به نبود یک ساختار مستقل برای سیاست گذاری اجرایی و مدیریت یکپارچۀ زنجیرۀ تأمین گیاهان دارویی و طب سنتی و همچنین ضعف در تنظیم‏ گری و نظارت بر فعالیت های این حوزه با توجه به تعدد نقش ‏آفرینان و درواقع بُعد نظام حاکمیت است. نتیجه ‏گیری: نتایج پژوهش یک ساختار مطلوب در راستای تحقق نظام حاکمیت مطلوب ارائه کرده است تا کارکردهای اصلی این نظام شامل سیاست گذاری و رصد راهبردی، تنظیم گری و حکمیت و ممیزی و کنترل حاکمیتی را محقق کند. سپس برنامۀ اقدامات بهبود در هفت حوزۀ شناسایی شده در مدل سیستمی در قالب ماتریس تخصیص مسئولیت به تصویر کشیده شده است.

سابقه و هدف: هدف از انجام این مطالعه ارزشیابی برنامۀ درسی رشتۀ طب ایرانی به تفکیک سه مفهوم برنامۀ درسی طراحی شده، برنامۀ درسی اجراشده و برنامۀ درسی تجربه شده، بوده است تا با بررسی مشکلات موجود راهکارهایی برای برون رفت از این چالش ها ارائه شود. مواد و روش ها: مطالعۀ حاضر، مطالعه ای کیفی بوده که به صورت مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شده است. جامعۀ پژوهش شامل دانشجویان، فارغ التحصیلان، اعضای هیئت علمی، مدیران گروه ها و اعضای هیئت ممتحنه، ارزشیابی و برنامه ریزی رشتۀ طب ایرانی بوده اند. بعد از انجام مصاحبه ها و پیاده سازی آنها، کدگذاری و مدیریت داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA10 انجام شد. یافته ها: براساس نتایج به دست آمده، درنهایت هفت مضمون اصلی شناسایی شد که شامل نبود جایگاه آموزشی مناسب، مشکلات برنامۀ درسی، نوع مقطع رشته، دانشجویان ورودی، کمبود اعضای هیئت علمی، آسیب های مربوط به برگزاری دوره های غیرمجاز و مشکلات بازار کار و جذب متخصصان این رشته بوده است. نتیجه گیری: ارزشیابی برنامۀ درسی طب ایرانی نشان می دهد که اتخاذ تصمیمات سیاستی در سطوح مختلف، از تخصیص بودجه برای ایجاد فضاهای آموزشی مناسب تا بازنگری در برنامۀ درسی و جذب هیئت علمی جدید، می تواند به بهبود کیفیت آموزشی و حرفه ای طب ایرانی کمک کند.

سابقه و هدف: سکسکه شکایتی رایج و گذراست که در موارد طولانی یا متعدد کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. درمان سکسکه شامل رفع علت زمینه ای، درمان های فیزیکی، دارویی و درمان های طب مکمل است. طب ایرانی با سابقه ی چندین هزار ساله تجربیات ارزشمندی در زمینه درمان بیماری ها دارد. هدف این مطالعه مقایسه ای مرور علل، تشخیص و درمان سکسکه از منظر طب ایرانی و دستاوردهای طب رایج است. مواد و روش ها: در این مطالعه ی تطبیقی، سکسکه با واژه های فواق و هکهک در طب ایرانی معادل سازی شد. سپس با کلیدواژه های فوق به جستجوی علل، تشخیص و درمان سکسکه از منظر طب ایرانی در نرم افزار جامع طب سنتی و اسلامی که مجموعه ای کامل از کتب طب ایرانی است پرداختیم. جهت مقایسه با دستاوردهای طب رایج با کلیدواژه های Hiccups، Hiccough، Singultus و بانک های اطلاعاتی SID، PubMed و Google Scholarمورد جستجو قرار گرفت. برای معادل سازی نام های قدیمی گیاهان دارویی توصیه شده در درمان سکسکه با نام های علمی جدید از مرجع گیاه شناسی «فرهنگ نام های گیاهان ایران» تألیف دکتر ولی اله مظفریان و پایگاه الکترونیکی The United States Department of Agriculture and The Plantlist. org استفاده شد. یافته ها: علل سکسکه از منظر طب یرانی شامل هفت علل تغذیه ای، سبک زندگی نادرست، علل معدی-مروی، کبدی، داروها و سموم، جراحات نافذ شکمی و بیماری های اعضای دیگر است. درمان سکسکه از منظر طب ایرانی شامل درمان های غیر دارویی و دارویی است. این علل و درمان ها با یافته های طب رایج تطبیق شده است. در بررسی گیاهان دارویی توصیه شده در درمان سکسکه در کتب طب ایرانی، 29 گیاه مختلف یافت شد. این داروها به روش های مختلف خوراکی، استنشاقی و موضعی استفاده می شده است. بحث و نتیجه گیری: اگرچه طبقه بندی بیماری ها در طب ایرانی با طب رایج تفاوت اساسی دارد ولی روش برخورد، شرح حال گیری و بسیاری از درمان های غیر دارویی منطبق بر طب رایج است. این مطالعه دربرگیرنده ی اولین گزارش همراهی سکسکه با ضربات نافذ شکمی و برخی از انواع سردرد است. داروهای گیاهی توصیه شده برای درمان سکسکه در طب ایرانی می تواند زمینه ی تحقیقاتی جهت بررسی میزان کارآمدی آنها را توسط کارآزمایی های بالینی فراهم کند.